Kinderspel: rommelpotten op antieke tegels
Een aantal jaren geleden kwam ik bij een kennis die mij vertelde een antieke tegel te hebben gekocht waar een mooi geschilderde persoon op stond afgebeeld. Het bestuderen van de voorstelling van de persoon wekte mijn interesse. Allereerst door de kleren die de persoon droeg, maar ook door wat de manspersoon, want dat was het, aan het doen was. Inmiddels heb ik meerdere tegels onder ogen gekregen met dezelfde voorstelling.
De tegels zijn 17e eeuws, rond 1650 vervaardigd, met mooi zwaar aangezette hoekversieringen. De kleding wijst erop dat het hier om een "zot" gaat die een rommelpot bij zich draagt. Zo'n rommelpot of foekepot is een oud volksinstrument dat in Nederland werd gebruikt in de Vastentijd hetgeen ook wel ook bekend stond als zottenfeest.
Carnaval was van oorsprong het feest van Vastenavond dat vanaf de Middeleeuwen tot ver in de 18de eeuw in ons land werd gevierd.
Voordat de vastenperiode begon werden eerst de bloemetjes nog eens flink buiten gezet.
Daarbij bespeelden ze de rommelpot: een pot met daarover een varkensblaas. Een rietje dat door de blaas heen en weer werd bewogen, zorgde voor een mysterieus, oud aandoend brommend geluid.
De zottenfeesten verdwenen in de loop der tijd, wat bleef was de rommelpotterij waarbij kinderen langs de deuren gingen en daarbij bedelliedjes zongen.
Tegel met de voorstelling van rommelpotten of foekepotten.
Datering:17e eeuw
Een varkensblaas om het uiteinde van een rietsteel (of bamboe-stokje) vouwen in het midden. De varkensblaas over de rand van een aardewerk pot spannen en wel zo dat het bamboestokje in het midden zit.
De blaas met dun touw vastzetten onder de uitstekende rand. Als het goed is staat het bamboestokje nu vanzelf recht omhoog.
Hoe gebruik je een rommelpot? De foekepot in de ene hand houden en tegen de borst drukken; even flink spugen in de andere hand en dan met vochtige hand stroef langs het rietsteeltje of bamboestokje bewegen: 'pompen' maar!
Tegel met de voorstelling van rommelpotten of foekepotten. Datering:17e eeuw
In sommige streken van Nederland (onder andere op het eiland IJsselmonde tot eind jaren 1950) was het gebruikelijk op Oudejaarsavond met de rommelpot van deur tot deur te gaan met een liedje zoals:
Rommelpotterij, rommelpotterij, geef me een centje en ik ga voorbij geef me een appel of een peer en je ziet me het jaar niet weer.
Of, zoals in de Achterhoek
Foekepotterij, foekepotterij, geef mien un cent, dan goa ik weer veurbij. ik heb geen geld um brood te kopen, deurum mot ik met de poekepotte lopen. Foekepotterij, foekepotterij, geef mien un cent dan goa ik weer veurbij.
In Salland werd de foekepot gebruikt op de dinsdag voor Aswoensdag. Het liedje dat erbij werd gezongen is bijna gelijk aan de Achterhoekse tekst. Alleen werd er vaak niet gezongen voor een cent maar voor een ei.
Fotoalbum: Foekepotten/Rommelpotten en Tijl Uilenspiegel
