Venus (Vrouwe Fortuna) op Antieke Tegels
“ De geboorte van Venus” Sandro Botticelli ca.1480
Op het schilderij is aan de linkerkant een vliegende man (de wind Zephyr) en een vliegende vrouw (de bries Aura) te zien. Langs hen vallen rozen omlaag. In het midden van het schilderij zien we de naakte Venus- in het Grieks: Aphrodite- met lang golvend haar op een grote schelp staan, die op het water drijft. Aan de rechterkant zien we een vrouw, de horae van de lente, met een gebloemde jurk aan en lang golvend haar. Zij reikt de naakte Venus een mantel aan. We zien water tot aan de horizon. In de klassieke oudheid was een schelp een metafoor voor een vagina. De venusschelp, is een in zee levend tweekleppig mooi weekdier, (Charmelea Striatula), behorend tot de familie van de zeeschelpen. Op onze tegels zien we Venus of Aphrodite, of Fortuna, ook op een wereldbol staan, kunstig balancerend op één of twee voeten met een soort sjerp, wimpel of zeiltje voor enige snelheid te maken. Ook zien we beide in gebruik, een schelp met daarin Venus, staand of zittend op een wereldbol. Soms voortgetrokken door een schildpad, een hert, een stier, dolfijnen en paarden met vinnen en staarten en mooie sierlijke zwanen. Soms vergezeld van een Cupido, die ook nog wel eens muziek maakt op een trompet, fluit of viool. Of vergezeld door een meerman of een Neptunus uitbeelding met een drietand, zwaard, knots of andere attributen. Ook kinderen worden aan de bost geklemd door vrouwen op zee en wordt er water naar de zee gedragen in kruiken en daar in leeggegoten. Een enkele keer zien we een tegel met een grote Cupido op een bol of schelp die dan blijkbaar een Venus situatie moet uitbeelden. Wij laten u al deze avontuurlijke mooie uitvoeringen uit de Griekse en Romeinse mythologie zien. U hoeft er niet de zee voor op, gewoon in uw luie stoel, al dan niet onder het genot van een broodje haring, nodigen wij u uit om met ons van wal te steken en het ruime sop te kiezen op jacht naar andere vrouwen op zee en Venus op haar mooie schelp. Ook krijgt u binnenkort de overige voorwerpen op zeewezentegels te zien, zoals herten, walvissen, dolfijnen, paarden, schildpadden, Cupido en zelfs schepen met enkele mooie toptegels, om het vele blauw even te doorbreken in deze opzet. Ook gelardeerd met andere digitale kunstwerken en prachtige gevelstenen. Wij wensen u een aangename en behouden tegelvaart. Frits Lobel Amsterdam en Freek Mayenburg Gouda. Tegel in blauw met Venus. Rotterdam rond 1600.
Tegel in blauw met Venus ofwel Vrouwe Fortuna. Rotterdam rond 1600.
Gevelsteen met Venus ofwel Vrouwe Fortuna in Gouda aan de Kleiweg.
Varende Venus & Cupido op een Schelp of Bol…
Het beroemde schilderij van Botticelli die leefde van 1446 tot 1510 is rond 1480 vervaardigd met tempora, een soort kundig eigen gemaakte verf van eigeel en natuurlijke grond en kleurstoffen op doek in het formaat van 278,5 cm bij 172,5 cm. Het schilderij is gemaakt in opdracht door en voor de villa van Lorenzo di Pierfrancesco de’ Medici. Het hangt nu in de Uffizi galerij in de stad Florence. Het schilderij beeldt de godin Venus uit die oprijst uit zee als een volgroeide vrouw, zoals deze beschreven wordt in de Griekse mythologie. De naam van het schilderij “De Geboorte van Venus” is echter niet helemaal in overeenkomst met de gebeurtenis die erop staat afgebeeld aangezien Venus, volgens de legende uit het zeeschuim zou zijn geboren. Haar Griekse naam; Aphrodite, werd afgeleid uit aphros; schuim. Deze afbeelding toont echter haar aankomst, voortgestuwd door een zachte bries van Aura, staande op en schelp in Paphos op Cyprus aan. Er zijn ook verschillende verwijzingen naar Ovidius’ Metamorphosen en Fasti en naar Angelo Poliziano’s “verzen.”
Tegels 1640 – 1670. De zee in golven is ook op de contrategel dezelfde kant uit geschilderd. Venus (binnen de tegelwereld staat de voorstelling meer bekend als Vrouwe Fortuna) op een schelp voortgetrokken door een dolfijn met tevens een windvaantje.
Een Schelp als Schip…
Op onze antieke tegels komen prachtige afbeeldingen voor van wezens op zee die onze verbeelding te boven gaan. Toch zijn ze naast de vaak meer den ludieke penseelvoering van de tegelschilders meestal terug te voeren op antieke afbeeldingen op oude zeekaarten en vroege prenten. Maar bovenal op oude verhalen van zeevarend volk en hun waarnemingen in de mist, al dan niet met rum ingebeeld. Maar dat er meer is geweest dan men nu nog wil aannemen, staat vast, want; ‘fantasie komt altijd ergens vandaan…’ en is er een verloop, een raaklijn naar de mythologie. Het heeft ons wel een grote interessante serie ‘zeewezens op tegels’ opgeleverd. Let u ook vooral op de uitbeeldingen van de vele verschillende soorten water op de tegels!
Middenstuk van een gevelsteen in Hoorn met Venus op een schelp. Met jaartal 1573.
Gevelsteen uit 1899 De Ruijterweg 21 Haarlem.
Chevrette met Aphrodite 22,5 cm hoog ca.1540 Italië.
Tegel Rotterdam:1615-1625
Studie van Venus op een wereldbol in het atelier. Frans Francken II (1581-1642)
Fotoalbum: Venus (Vrouwe Fortuna) op wereldbol of schelp, 17e eeuw
Gevelsteen met Venus op de schelp en wereldbol met windvaantje. Nieuwe Uilenburgerstraat 144 Amsterdam. Een van de mooiste gevelstenen in Amsterdam. Frits Lobel heeft er 30 jaar vlak naast gewoond…
Gevelsteen met Venus. Prinsengracht 802 Amsterdam.
Gevelsteen met Venus. Wittebroodstraat 8 in Heusden
Gevelsteen uit 1599 in Haarlem. Hagestraat 10 met een Sint Jakobsschelp of Venusschelp.
Gevelsteen uit 1677 met Venus op een schelp met een windvaantje Veermankade 3 te Hoorn.
Gevelsteen met Venus. Surinamestraat 42 Amsterdam
Venus gespiegeld op zee.
Gevelsteen Singel 421 in Amsterdam met Venus als meermin kijkend in een spiegel.
Fotoalbum: Venus kijkend in spiegel op antieke tegels, eind 16e/17e eeuw
Venus met spiegel. Mient 6 Alkmaar.
Niet iedereen heeft Venus op zijn vensterbank. Houten gevelbeeld van Venus als zeemeermin. Katelijnestraat 4 Brugge.
Gevelsteen Warmoesstraat 163. Amsterdam.
Venus staat voor optimale liefde, gelijk de planeet Venus. Hier prachtig uitgebeiteld in een gevelsteen in Amsterdam.
Gevelsteen in Amsterdam met VROUWE FORTUNA bij een wereldbol.
Drie Cupido’s spelend op een dolfijn. Borden aflopend beschilderd met een voorstelling van zeewezens als hoofddecor zijn zeldzaam. Het bord heeft een donker blauewe buitenrand. Frankrijk ca. 3e kwart 18e eeuw 24 cm.