Mensen: Drinkers, proosters, zuipers en kotsers

Ook dit onderwerp hebben de tegelschilders niet laten liggen. Te kust en te keur zijn personen te zien op de tegels die gezellig drinken, of zich te buiten gaan aan bier en sterke drank. Mannen en vrouwen ook vrolijk dansend met het glas of bierpul in de hand. Eigenlijk niet zo vreemd, in een tijd waarin het water onbetrouwbaar en van slechte kwaliteit was. Opmerkelijk is het dat wij nog geen vroege gekleurde kwadraat of cirkeltegels zijn tegengekomen waar drinken, of het gebruik van drank het hoofdmotief is. In het begin van de zeventiende eeuw en verder zien we alleen maar blauwe tegels met drinkers. Rond de achttiende eeuw een enkele paarse en dan meestal nog als onderdeel van een tableau. Het zijn niet echt spectaculaire tegels, op een enkele grote mooie blauwe afbeelding na. Toch valt er veel op te ontdekken als je goed naar de details kijkt: roemers, fluitglazen en ze worden zeker verzameld door de drankzuchtigen onder ons. Grappig en zelfs boeiend zijn ze wel, niet in de laatste plaats omdat ze een grote mate van herkenbaarheid in zich herbergen. Wij laten u een aantal drinkers zien en sluiten af met de gevolgen van overmatig drank gebruik met een aantal “kotsers” die net zo vaardig en moeiteloos uit het penseel van de oude tegelschilders spoot. Proost!

Proosten – ook wel een toost genoemd- doet men gewoonlijk bij bevestigen van een heilwens met een heildronk. Dat wil zeggen dat men drinkt op iemands welzijn, waaronder de goede gezondheid. Na het uitspreken van de heilwens, wordt in een groter gezelschap het glas geheven onder het uitspreken “proost,” “gezondheid, “lechajem” of het verwante “daar ga je” en een slok genomen. In een kleiner gezelschap wordt de heildronk op andermans welzijn niet bevestigd door het glas te heffen, maar door te klinken; het gevulde eigen glas eerst tegen andermans gevulde glas te tikken. Daarna wordt de eerste slok genomen, soms worden eerst nog de gebogen armen met het glas in elkaar gestoken. Het woord proost is afgeleid van het Latijnse prosit. Dat is letterlijk te vertalen als het strekke u tot voordeel.

De meningen over de herkomst van het gebruik van toosten verschillen, het zou een gebruik uit de middeleeuwen kunnen zijn, ter voorkoming van vergiftiging. Een voorbeeld van dit gebruik uit de middeleeuwen is dat bepaalde groepen ridders tijdens oorlogen vredesbesprekingen voerden. Dit om bijvoorbeeld een coalitie te smeden of om de oorlog te beëindigen. Wantrouwen tussen de verschillende groepen leidde ertoe dat men vreesde voor een vergiftigd drankje. Voordat men de lippen aan de bekers zette was het gebruikelijk om de bekers tegen elkaar aan te slaan, hierdoor kwam er altijd wel een beetje drank van de ene in de andere beker. Op deze wijze kon men er op vertrouwen, als een ongeschreven regel, dat het drankje niet vergiftigd zou zijn door de andere zijde. Maar wij zijn te vertrouwen, het is maar dat u het weet, want…

Opvallend. Er zijn behoorlijk wat tegels gemaakt waar overgevende/kotsende personen op staan. En nog opvallender, het zijn allemaal mannelijke lieden die zich waarschijnlijk te goed hebben gedaan aan een forse hoeveelheid drank en daar de gevolgen van moesten ondervinden. Maar het kan ook zijn dat men iets verkeerds gegeten had want in de 17e eeuw was de hygiëne met etenswaren nog niet zoals deze nu is.