Bijbels: De Toren van Babel op antieke tegels
De toren van Babel op antieke tegels
Van Valckenborgh 1594
Een markante afbeelding op antieke Bijbeltegels is ongetwijfeld die van De Toren van Babel. Ze komen niet zo vaak voor, maar als je er een tegenkomt trekt hij direct de aandacht en het lijkt wel qua trilling of we er zelf bij geweest zijn in een vorig leven en vaak is dat ook zo.
18e eeuw
De Torenhoge Weg naar de Hemel....
“Alle mensen op Aarde spraken één taal en gebruikten dezelfde woorden. Nadat ze uit het oosten weggetrokken waren, vonden ze een vlakte in Sinear en vestigden zich daar. Zij zeiden tegen elkaar: ‘Kom, laten wij tegels maken en ze harden in het vuur.’ De tegels gebruikten zij als bouwstenen met asfalt als specie. Nu zeiden zij: ’Laten wij een stad bouwen met een toren, waarvan de spits tot in de hemel reikt, dan krijgen wij naam en worden niet over de aardbodem verspreid.’ Toen De HERE neerdaalde om de stad en de toren die de mensen bouwden te zien zij Hij: ‘Nu zijn ze één volk en spreken zij allen dezelfde taal. Wat zij nu doen is nog maar een begin; later zal geen enkel plan van hen meer te stuiten zijn. Laten Wij neerdalen en verwarring brengen in hun taal, zodat de een niet meer verstaat wat de ander zegt.’ En De HERE dreef hen vandaar naar alle kanten de hele aardbodem over en er kwam een einde aan de bouw van de stad en de toren. Daarom noemt men die stad Babel, hetgeen verwarring betekend, want de Here heeft daar verwarring gebracht in de taal van alle mensen en hen vandaar over de hele aardbodem verspreid.” Aldus het door mensenhanden en denkpatronen opgetekende verslag in de Bijbel in Genesis 11: 1-9. Wat tegenwoordig stevig ter discussie staat in de noodzakelijke gedachteveranderingen in de theologie.
18e eeuw
18e eeuw
De Babylonische Spraakverwarring
Dat De Toren van Babel echt bestaan heeft staat vast, want wereldwijd worden in vele antieke culturen en geschriften de bouw van een hoge toren in Babel beschreven. Op oude kleitabletten zijn vermeldingen gevonden van een “zikkoerrat”, een trapvormige tempeltoren behorende bij de tempel van Mardoek, die 91 meter hoog was op een basis van 91 x 91 meter. Ook op de Polynesische eilanden is de geschiedenis van Babel terug te vinden, net als bij het Miao volk in China, de Grieken, de Mikir–stam in India, de Papoea’s uit Nieuw Guinea, de Tolteken en Azteken in Zuid-Amerika, de Indianen in Mexico, de Chiapas, de Choctaw-Indianen uit Louisana en bij zeer vele andere volkeren en culturen is het verhaal van De Toren van Babel bewaard gebleven. Dat daar een “wereldwijde spraakverwarring” heeft plaatsgevonden moeten we misschien in de toenmalige beperkte geografische kennis en woordkeus van die tijden, wat meer plaatsgebonden zien. Vele mensen wisten niet eens hoe groot hun eigen land was en wat er aan de andere kant van de zee voor landen lagen die nog niet door hen bezocht konden worden, op een enkeling na.
18e eeuw
Bronnen over Babylon....
Babylon of Babel was gebouwd aan de rivier de Eufraat en ligt in het huidige Irak, een kilometer of tachtig ten zuiden van Bagdad. Babylon was in een aantal perioden van haar geschiedenis een echte metropool. Hoewel de stad ook perioden van verval heeft gekend, was ze op haar hoogtepunten de grootste stad van de antieke wereld. De vroegste bron die de nederzetting Babylon vermeldt, is een kleitablet uit het rijk van Sargon van Akkad, die dateert uit de vierentwintigste eeuw voor het begin van onze jaartelling. Ook is er een lijst van koningen die teruggaat tot rond 2300 jaar voor het begin van onze jaartelling met legendarische koningen als; Hammurabi, Nebukadnezar I en II en Alexander de Grote. De Toren van Babel in het Babylonische rijk in het land Sinear, is gebouwd in opdracht van Koning Nimrod, een achterkleinzoon van Noach, die een toren liet bouwen die zo hoog was ‘dat hij tot in de hemel reikte.’
18e eeuw
18e eeuw
Pieter Bruegel ca. 1565
18e eeuw
18e eeuw
Verslagen & Verwoest...
De stad Babel en haar toren vertegenwoordigt in de Bijbel alles wat liederlijk, pervers en onrein is. De profeet Jesaja voorspelde dat het machtige Babylon ooit zou worden verslagen en verwoest door de Meden, in die mate dat er nooit meer iemand in zou kunnen wonen en het kwaad voorgoed uitgeroeid zou zijn. Een vreemde uitspraak op dàt moment, maar ca.150 jaar later werd de stad inderdaad belegerd en via een list ingenomen en verwoest door de Meden en Perzen. Babylon was ommuurd met binnen de muren tal van open plekken met groen, weiden en begraafplaatsen. Het had 8 grote tempels, men diende wel degelijk God, maar ook andere goden zoals de moedergodin Ishta en het tempelcomplex van de hoofdgod Mardoek, de voornaamste god van Babylonië. Babylon kende vele schitterende gebouwen met prachtige gedetailleerde versieringen. De “poort van Ishtar” is in zijn geheel nog te bewonderen. Tussen 1700 en nogmaals tussen 600 en 300 voor het begin van onze jaartelling, schatten archeologen dat Babylon de allereerste stad was met een inwonersaantal boven de 200.000.
18e eeuw
18e eeuw
De verwoesting van de Toren van Babylon. Ets Cornelis Anthonisz 1505-1553. Geen tegels van bekend.
De Hangende Tuinen van Babylon...
De Hangende tuinen van Babylon, een van de oorspronkelijk zeven wereldwonderen, die zich ook in Niniveh bevonden, zijn teruggevonden in Babylon als terrastuinen op extra zware muren, waarvan de funderingen gevonden zijn. In een voor die tijd ongekend grote stad moeten massa’s mensen geleefd en gewerkt hebben die ongetwijfeld toen al reeds een aantal verschillende dialecten en talen gesproken hebben. Volgens historici zou De Toren van Babel niet verwoest zijn door een verbolgen God, of onder inspiratie van buitenaardse adviseurs, maar ten onder zijn gegaan in het menselijk strijdgewoel wat Babylon veelvuldig gekend heeft. En zij hebben gelijk, want in de Bijbel wordt ook geen melding gemaakt van een verwoesting door God. De oorspronkelijke Toren van Babel werd vernietigd door de Assyrische koning Sanherib in 698 v.Chr. en later herbouwd en voltooid door o.a. Neboekadnezar II. De Babyloniërs noemden hun toren Bab-Iloe, “Poort van God”. De Perzen van Xerxes sloopten de toren opnieuw, in 478 v.Chr.
Hoe dan ook, De Toren van Babel, heeft toch een aantal keren de schilderijen van Pieter Bruegel de Oude, rond 1563 gehaald en die van de schilder Van Valckenborgh in 1594 en anderen tot op de dag van vandaag toe. Maar ook heeft de toren opnieuw de weg naar God gevonden middels het penseel van onze tegeldecorateurs en is de mythische “Poort van God” toegevoegd aan het creatieve en kleurrijke pallet van onze Nederlandse tegelfabrieken.
Citaten uit de zevendelige serie: Tegels Tekst & Uitleg: deel 5 “Goden & Engelen” - Hemels Goed op Aardse Zaken. Amsterdam januari 2006. Frits Lobel.